Co to jest seksualizacja?
Seksualizacja polega na nadmiernym skoncentrowaniem uwagi na seksualności człowieka. Staje się najważniejszym aspektem przez, który patrzy się na innych i samego siebie, pomijając cechy osobowości i zachowania. Przejawy seksualizacji można zaobserwować w różnych obszarach codziennego życia.
Niestety, społeczne konsekwencje coraz częściej skierowane są bezpośrednio do dzieci i młodzieży. Seksualizacja stanowi przykład narzucania na młodych ludzi specyficznych norm, zasad, potrzeb, wyglądu i zachowań należących do świata dorosłych.
Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie przyczyn owego zjawiska oraz ukazanie istoty problemu zwracając uwagę na psychologiczne konsekwencje.
Zjawisko to zostało szerzej opisane w latach 90. XX wieku i według specjalistów jego badanie jest prawdziwym wyzwaniem, ponieważ wymaga jednoczesnej analizy przekazów mediów, zmian społeczno- kulturowych, psychiki oraz zachowań jednostki. Nie ma jednej, ogólnej definicji seksualizacji. Najczęściej stosowana jest definicja Amerykańskiego Towarzystwo Psychologicznego, zgodnie, z którą seksualizacja ma miejsce, gdy:
- wartość osoby wynika z jej atrakcyjności seksualnej lub zachowania – do tego stopnia, że wyklucza
inne cechy; - osoba jest dopasowywana do normy, według której atrakcyjność fizyczna oznacza bycie seksownym;
- osoba jest uprzedmiotowiona pod względem seksualnym, czyli staje się dla innych raczej
przedmiotem seksualnego wykorzystania niż osobą zdolną do podejmowania niezależnych działań i
decyzji; - seksualność jest narzucona osobie w niewłaściwy sposób.
Cztery różne sytuacje są przejawem seksualizacji, ale nie muszą występować równocześnie.
Przyczyny seksualizacji dzieci i młodzieży
Przyczyn seksualizacji należy poszukiwać wśród społecznych i kulturowych przemian ostatnich lat.
Są nimi zmiany związane z rozumieniem i podejściem do okresu dzieciństwa, nowych ról, jakie obecnie pełni dziecko oraz bagatelizowaniem i krytykowaniem edukacji seksualnej w placówkach edukacyjnych.
Coraz częściej możemy zaobserwować, iż postać dziecka znajduje się w centrum zainteresowania kultury i społeczeństwa. Stopniowo dochodzi do zacierania się granic pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, na skutek czego dzieci szybciej dorośleją a wartości, zachowania i wizerunki ze świata dziecka zostają przeniesione w dorosłość.
Zamiana ról na płaszczyźnie dziecko – dorosły jest również coraz bardziej podkreślana w obszarze wyglądu zewnętrznego. Dzieci są stylizowane jak osoby
dorosłe, w konsekwencji zaciera się granica pomiędzy dojrzałością a niedojrzałością.
Kolejna niebezpieczna rola w jaką weszło dziecko polega na byciu odbiorcą dla mediów. Na przestrzeni 20 lat znacząco rozwinęły się usługi telewizyjne, prasowe, radiowe i przede wszystkim internetowe skierowane do młodych ludzi. Zainteresowani odbiorcy zdecydowanie szybciej opuszczają dziecięcy świat przekazów i mają kontakt z obrazami i treściami skierowanymi do grupy
dorosłych. Zatem coraz częściej oswajają się z informacjami – w tym treściami erotycznymi i pornograficznymi – nieadekwatnymi do ich potrzeb, intelektu oraz rozwoju.
Trzy wymiary seksualizacji
Moemy wyodrębnić trzy wymiary seksualizacji:
- Społeczny – zseksualizowane treści na przestrzeni publicznej, np. filmy, teksty piosenek,
muzyka, teledyski, reklamy, zabawki i odzież dla dzieci. - Interpersonalny – w relacjach interpersonalnych różne osoby mogą zachęcać dzieci do bycia
obiektem atrakcyjnym seksualnie, np. konkursy piękności dla dziewczynek i chłopców. - Samoseksualizacja – dzieci spotykają się z akceptacją na prezentowany przez siebie wygląd i
zachowanie. Z czasem zaczynają myśleć o sobie w kategoriach obiektów seksualnych.
Konsekwencje seksualizacji dzieci i młodzieży
Konsekwencje oddziałują na okres dorosłości kobiet i mężczyzn. Istotnie wpływają na samoocenę, zdrowie psychiczne i relacje między ludźmi. Negatywny obraz siebie oraz kompleksy budowane od najmłodszych lat o wiele trudniej zmienić w przyszłości. Brak akceptacji siebie prowadzi do korzystania z operacji plastycznych i zabiegów inwazyjnych, które obecnie są coraz bardziej popularne wśród dzieci i młodzieży. Uprzedmiotowienie dzieci – w tym głównie dziewczynek –
przyzwala na przemoc i wykorzystanie seksualne ze strony starszych rówieśników i dorosłych, mogą pojawiać się zachowania seksistowskie.
Konsekwencje seksualizacji mogą dążyć w odmiennym kierunku utrudniając ukształtowanie autentycznych związków z dziewczętami ze względu na ciągłe podkreślanie atrakcyjności i seksapilu. Perfekcyjny wygląd oraz wymagania w stosunku do płci przeciwnej utrudniają stworzenie intymnej i bliskiej relacji opartej na silnej dojrzałej więzi. Natomiast konfrontowanie siebie z zseksualizowanymi treściami i popularnym wizerunkiem stawia ciało, myśli i towarzyszące emocje związane z własną atrakcyjnością na pierwszym miejscu. Na skutek czego młode osoby podejmują ciągłą walkę goniąc za ideałem, popadając w skrajności, depresje i zaburzenia odżywiania.
Seksualizacja prowadzi do wielu następstw odczuwanych przez społeczeństwo, ale najmłodsze grupy odbiorców mają najmniejsze szanse obrony przed jej szkodliwymi konsekwencjami. Nie zapominajmy, że dzieci i młodzież są istotami seksualnymi, ale ich seksualność w znaczącym stopniu różni się pod wieloma względami od seksualności osób dorosłych.
Bądźmy świadomi i zwracajmy uwagę na powyższe aspekty, które przyczyniają się do zjawiska seksualizacji wśród dzieci i młodzieży.
Weronika Grzelak
Wolontariusz w Projekcie Akademia Kobiety PPA
https://polishpsychologists.org/akademia-kobiety/
Psycholog, w trakcie specjalizacji na seksuologia klinicznego,
członek Polish Psychologists’ Association
Źródła:
Trojanowska, P. ,,Seksualizacja dzieci i młodzieży- przyczyny, przejawy, konsekwencje i
propozycje przeciwdziałania’’
Jasielska, A. ,,Skuteczność działań marketingowych wykorzystujących seksualizację wizerunku
dziewczynek w promowaniu produktów dla dzieci’’
Zielona- Jenek, M. ,,Seksualizacja- definicje, polemiki i próba rekonceptualizacji’’
Pomoc psychologiczna w UK 